Czy osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności może ją odbywać poza jednostką penitencjarną? Tak, taką możliwość daje dozór elektroniczny.
]Dozór elektroniczny jako forma odbywania kary pozbawienia wolności uregulowana jest w kodeksie karnym wykonawczym. Skazani, którzy spełniają przesłanki do zastosowania niniejszego środka mają możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w miejscu swojego zamieszkania. Mimo, iż dozór elektroniczny gwarantuje skazanemu odbywanie kary pozbawienia na wolności, to wolność ta jest oczywiście w odpowiedni sposób ograniczona.
Ograniczenie to polega na kontroli zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych poza zakładem karnym. Do kontroli wykonywania tej kary i rejestracji jej przebiegu służy nadajnik, który jest instalowany na nodze lub przegubie dłoni oraz urządzenie monitorujące montowane w miejscu odbywania kary tj. zazwyczaj miejsce zamieszkania skazanego.
Sąd w postanowieniu o udzieleniu zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego określa dni i godziny, w czasie których skazany może oddalić poza miejsce odbywania kary (miejsca montażu urządzenia monitorującego). Jednocześnie należy wskazać, iż oddalenie się z miejsca wykonywania kary nie może być dłuższe niż 12 godzin. W przypadku naruszenia warunków odbywania kary (spóźnienie, nieobecność) urządzenie monitorujące przysyła informację do Centrali Monitorowania, co może spowodować uchylenie przez sąd dozoru elektronicznego i zarządzenie wykonania kary w zakładzie karnym.
Nie każda osoba skazana może ubiegać się o zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Zamiana kary więzienia na karę wykonywaną w tym systemie jest możliwa pod warunkiem spełnienia łącznie szeregu przesłanek przez skazanego:
Aby prawidłowo sporządzić wniosek, należy rozważyć ustanowienie w tym celu obrońcy, który w sposób merytoryczny i dokładny sporządzi taki wniosek po to, aby sprawa została rozpoznana w możliwie szybkim terminie i w sposób satysfakcjonujący skazanego. Samo złożenie wniosku w sądzie nie podlega opłacie
Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego wraz z uzasadnieniem składa się na piśmie. Do wniosku dołącza się zgodę osoby lub osób pełnoletnich wspólnie zamieszkujących ze skazanym w miejscu, gdzie będzie wykonywany dozór oraz harmonogram, określający przedział czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia z osobna, w których skazany byłby uprawniony do oddalenia się z miejsca stałego pobytu. Co istotne, harmonogram może być modyfikowany na posiedzeniu w przedmiocie rozpoznania wniosku, gdyż sąd zapyta skazanego, w jakich godzinach i w jakich dniach chciałby oddalać się z miejsca stałego pobytu.
W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd sąd okręgowy, w którego okręgu skazany przebywa. W przypadku jeżeli skazany odbywa już karę w jednostce penitencjarnej, właściwym do rozpoznania wniosku jest sąd okręgowy, w okręgu którego znajduje się jednostka penitencjarna.
Sąd rozpoznając wniosek o odbywanie kary pozbawienia wolności wydaje postanowienie. W przypadku jeżeli sąd uzna, że skazany nie spełnia przesłanek do odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego, wydaje postanowienie w którym odmawia udzielenia przedmiotowego zezwolenia.
Na postanowienie sądu w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia odbywania kary pozbawienia wolności w tym systemie służy zażalenie. Zażalenie należy wnieść w terminie 7 dni od ogłoszenia postanowienia do właściwego miejscowo sądu apelacyjnego za pośrednictwem sądu okręgowego, który wydał postanowienie.
Po wniesieniu zażalenia sąd okręgowy niezwłocznie przekazuje zażalenie wraz z aktami sprawy do sądu apelacyjnego. Ten wyznacza termin posiedzenia w przedmiocie rozpoznania zażalenia, o którym informuje skazanego, a także jego obrońcę w przypadku, jeżeli jest ustanowiony. W posiedzeniu zażaleniowym ma prawo wziąć udział skazany jak i jego obrońca.
Jeżeli Sąd odwoławczy nie zmieni wydanego postanowienia, możesz złożyć powtórny wniosek o zezwolenie na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego w tej samej sprawie, nie może on jednak zostać złożony przed upływem 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.